Vì sao chúng ta thường ngại lên kế hoạch tài chính?

Theo Forbes, kế hoạch tài chính là bảng đánh giá toàn diện giúp chúng ta nhìn rõ về tình trạng tiền bạc hiện tại cũng như tương lai. Thông thường, những người lập kế hoạch tài chính sẽ vạch ra từng bước trong 10 năm, 20 năm với các mục tiêu tiết kiệm và đầu tư cụ thể. Nhóm khác không có kế hoạch chi tiết thường có xu hướng để dành 1-2 triệu/tháng (chưa đến 10% thu nhập) cho việc nghỉ hưu. Tuy nhiên, nếu gặp phải những rủi ro bất ngờ, số tiền đó sẽ không thể nào đảm bảo trong tương lai.

Các nghiên cứu từng chỉ ra rằng, trung bình người có kế hoạch tài chính sẽ nắm giữ tài sản nhiều hơn 60% so với người không có kế hoạch. Trang investopedia thì cho rằng, kế hoạch tài chính sẽ giúp chúng ta đạt được mục tiêu tài chính dài hạn trong thời gian nhanh hơn.

Thực tế, việc lập kế hoạch tài chính cá nhân sẽ giúp bạn phân bổ các khoản tiền hợp lý hơn như tiền tiết kiệm, tiền chi tiêu, tiền đầu tư,… và tránh tình trạng rơi vào nợ nần.

Ngọc tin đây là những thông tin chúng ta đều có thể đọc và thấy trên google, các nền tảng mạng xã hội mỗi ngày. Tuy hiểu rõ tầm quan trọng của việc lập kế hoạch nhưng tại sao chúng ta vẫn có xu hướng “lười” dành thời gian để lập kế hoạch tài chính?

Hãy cùng Ngọc tìm hiểu nhé!

Lý do 1: Cảm giác áp lực khi nhìn lại số tiền đã chi tiêu hàng tháng.

Tiền bạc luôn là vấn đề nhạy cảm mà đa số mọi người rất “ngại” nhắc đến. Tiền thường được xem là nguyên nhân dẫn tới nhiều vấn đề, đặc biệt là những thời điểm kinh tế khó khăn, thu nhập bị giảm.

Nên Ngọc để ý, đa số mọi người chọn cách giảm áp lực bằng việc không quan tâm đến số dư trong tài khoản. Nghĩa là, bạn chỉ biết thu nhập hàng tháng sẽ có bao nhiêu nhưng không thống kê con số chi ra mỗi ngày. Đây cũng là một dạng tâm lý tránh né tiền bạc, hay còn gọi là money avoidance.

Cũng giống như khi chúng ta bị “béo phì” nhưng nếu không đủ kiên trì để giảm cân, chúng ta thường có xu hướng né tránh cân nặng bằng cách không lên cân hoặc soi gương hàng ngày.

Mỗi người thường sẽ có dấu hiệu né tránh khác nhau. Có bạn sẽ ngại dành thời gian lên kế hoạch tài chính, một số bạn khác sẽ ngại nhìn lại các thói quen xấu trong chuyện chi tiêu lãng phí.

Tuy nhiên, càng lảng tránh thì nỗi lo tiền bạc lại càng tăng. Khả năng cao bạn sẽ mắc kẹt trong vòng xoáy “kiếm tiền – tiêu tiền – hết tiền” không lối thoát.

Vì khi ngại nhìn nhận lại tình hình các nguồn thu – chi như: Tháng này kiếm được bao nhiêu, để dành bao nhiêu, nợ bao nhiêu, chi tiêu ra sao… thì rất khó nắm được chính xác tình hình tài chính của mình đang như thế nào để tìm giải pháp phù hợp với tình trạng thực tế.

Đây cũng là một trong những lý do phổ biến khiến nhiều người ngại thống kê số tiền chi tiêu hàng tháng. Khó quá thì bỏ qua, cái gì làm mình khó chịu thì đơn giản coi như nó không tồn tại.

Ngọc cũng từng có khoảng thời gian vì quá áp lực nên chọn cách không nhìn lại các khoản chi tiêu cho mua sắm, giải trí, hưởng thụ,…. dẫn đến không hiểu tại sao tiền trong tài khoản cứ không cánh mà bay.

Thế nhưng tâm lý của mình lúc này lại chỉ muốn vứt hóa đơn và nỗi lo qua một bên để có được sự thỏa mãn tạm thời khi tiêu tiền. Dần dà, việc tránh né nhìn vào số tiền trong tài khoản trở thành thói quen vì tạo ra cảm giác thoải mái, an toàn.

Lý do 2: Không dám thừa nhận thói quen chi tiêu “lãng phí” của bản thân.

“Để tận dụng tối đa tiền của mình, chúng ta cần phải chi tiêu thật thận trọng” – Là câu nói khiến mình suy ngẫm rất nhiều về thói quen chi tiêu của bản thân. 

Thành thật mà nói, đôi lúc chúng ta thường chi tiêu dựa trên cảm xúc như mua sắm mỗi khi stress, thích gì mua nấy mà thật sự chưa có kế hoạch chi tiêu rõ ràng. Tuy nhiên, mỗi lần mua xong chúng ta thường có cảm giác hối hận vì đã chi tiêu “quá lố”.

Nếu từng có trải nghiệm ăn mì tôm vì trót tiêu hết tiền trong tháng, bạn sẽ hiểu cảm giác này khi “nhỡ” tiêu tiền mà không lên kế hoạch. Nó khiến bạn rơi vào một tình huống mất kiểm soát, từ đó nghĩ lại về những khoản chi mà bạn thấy chưa chắc đã đáng tiền. Cảm giác hối hận sau khi chốt đơn chính là một ví dụ như vậy.

Mình đoán chắc hẳn, đây gần như là “nỗi sợ” chung của mọi người trong vấn đề chi tiêu. Cảm xúc và cách chúng ta nghĩ về tiền bạc ảnh hưởng rất nhiều đến hành động. Nếu không dám thừa nhận những cảm xúc ấy, bạn sẽ rất dễ nghĩ mình không giỏi trong việc tiết kiệm nên thường có xu hướng tránh né và không lên kế hoạch mua sắm, tiết kiệm và quản lý tài chính.

Lý do 3: Có tâm lý sợ nhắc về tiền.

Tiền là một khía cạnh quan trọng trong cuộc sống nhưng nhiều người cảm thấy không thoải mái khi nói về điều này. Đối với một số người, ngay cả việc nhắc đến tiền cũng có thể gây lo lắng và căng thẳng.

Đây là chủ đề mà Ngọc để ý, mọi người rất ngại thảo luận sâu trong các cuộc trò chuyện. Giống như s**, tiền bạc cũng gần như là 1 chuyện cấm kỵ không nên nói ra.

Nhiều người cảm thấy rằng tình hình tài chính cũng sẽ phản ánh lên năng lực cá nhân. Kết quả là, chúng ta thường tránh né việc thảo luận về vấn đề tiền bạc vì sợ bị đánh giá là kém cỏi hoặc không đủ năng lực.

Nhưng đặt 1 câu hỏi ngược lại: “Nếu không thường xuyên nói về tiền thì sao chúng ta có thể tháo gỡ được những khó khăn, rào cản về tiền bạc?”

Cũng giống như khi mắc phải 1 căn bệnh, bạn sẽ không bao giờ chữa khỏi nếu không đến gặp bác sĩ. Tương tự như thế, nếu trong gia đình mà không bàn luận với nhau về chuyện tiền bạc thì làm sao tháo gỡ được những khó khăn về tài chính?

Thực tế, bản chất của tiền bạc không xấu xa như mọi người vẫn hay nghĩ. Cốt lõi, bản chất của tiền bạc cũng chỉ là phương tiện để chúng ta đạt được mục đích trong cuộc sống như mua nhà, mua xe, có tiền cho con du học,….

Nên nếu càng sợ nhắc về TIỀN, về cách KIẾM TIỀN, chúng ta sẽ càng:

  • Không hiểu rõ nền tảng của tiền bạc, cách thức tiền vận hành.
  • Không biết rõ mình đang có rào cản, khó khăn gì trong quá trình kiếm tiền.
  • Không hiểu lý do tại sao cứ kiếm được nhiều tiền thì càng bay đi hết.

Vậy làm thế nào để tháo gỡ những vấn đề này và bắt đầu lên kế hoạch tài chính cho năm 2024?

 Làm thế nào để thoát khỏi những vấn đề này?

 1. Tháo gỡ rào cản với tiền bạc.

Như chia sẻ ở trên, để lên được kế hoạch tài chính cụ thể, rõ ràng bạn cần phải biết chính xác tình trạng sức khỏe tài chính đang như thế nào? Vì vậy để tìm ra được rào cản với tiền bạc, bạn cần xác định vấn đề gốc rễ của nó. 

Nếu chưa biết làm thế nào để tháo gỡ những vấn đề với tiền bạc thì bạn có thể tham khảo thêm 5 câu hỏi này nhé:

1. Điều gì làm bạn cảm thấy áp lực, lo lắng hay xấu hổ khi nhắc đến tiền bạc?

2. Bạn có thường xuyên tránh đối diện với tình hình tài chính của mình? Nếu có thì nguyên nhân là gì?

3. Bạn có đặt ra các mục tiêu tài chính rõ ràng, đo lường được, và có thời hạn không? Và khả năng đạt được mục tiêu đó như thế nào? Điều gì khiến bạn chưa thể đạt được mục tiêu đề ra?

4. Bạn có thường chi tiêu vượt quá khả năng của mình không? Nếu có thì theo bạn, điều gì khiến bạn liên tục duy trì thói quen chi tiêu đó?

Ngoài ra nếu những vấn đề này xuất phát từ tư duy từ khi còn nhỏ, thì bạn nên viết ra để nhìn nhận rõ hơn. Cũng giống như mình cách đây 7 năm về trước. Bản thân tốt nghiệp từ Học Viện Tài Chính ngành Tài chính – Ngân hàng, cũng nhận thức được rằng kiếm được tiền thì cũng phải biết chi tiêu hạn chế một chút.

Nên khi bắt đầu đi làm và kiếm được tiền, mình luôn phải cân nhắc cái nào nên mua cái nào không. Tuy thói quen này giúp mình tiết kiệm kha khá tiền mỗi tháng, nhưng mặt khác mình khá dè chừng khi chi những khoản tiền chăm sóc bản thân cần thiết như chi tiêu cho bữa ăn chất lượng hơn, chi tiêu cho mỹ phẩm mắc tiền để chăm sóc da hay những khoản tập gym, khóa học,… 

Phải mất một thời gian dài, mình mới học được cách tiết kiệm phù hợp hơn với bản thân nên nhờ đó, Ngọc không còn thấy tội lỗi mỗi khi tiêu tiền cho việc giải trí hay du lịch, bởi mình biết nó giúp ích cho sức khỏe tinh thần mình. Từ đó mình cũng bắt đầu nghiêm túc hơn với việc lên kế hoạch tài chính và theo dõi sát sao bảng kế hoạch đã lập ra.

2. Lập ra danh sách các cách bạn có thể quản lý tài chính mà không bị ngợp.

Cách tốt nhất để vượt qua nỗi sợ đôi khi chính là đối mặt với nó. Đây chính là một dạng của liệu pháp tiếp xúc (exposure therapy) mà các nhà tâm lý học vẫn thường sử dụng. Mục tiêu là giúp bạn dần làm quen với nỗi sợ của mình, để nhận ra nó không như mình nghĩ.

Đầu tiên, bạn có thể lập ra một danh sách những việc nhỏ mà bạn có thể làm để làm quen. Hãy tưởng tượng nó theo hình dạng của một kim tự tháp, độ khó của các mục tiêu này sẽ tăng theo thời gian.

Hãy bắt đầu với việc xem lại các hóa đơn trong tuần vừa qua. Bước tiếp theo là ghi chú lại những gì mình đã chi tiêu, và đối chiếu nó với tài khoản ngân hàng.

Việc tiếp xúc từ từ tới bước lập ra kế hoạch tài chính sẽ khiến bạn có thời gian làm quen, và bớt đi cảm giác lo lắng hay choáng ngợp.

>> Xem thêm: Financial Plan là gì?

3. Mở rộng tư duy về tiền bạc.

Có nhiều nguyên nhân khiến chúng ta ngại lên kế hoạch quản lý tài chính. Một số người thấy căng thẳng vì tiền, hoặc xấu hổ vì tình hình tài chính hoặc thói quen chi tiêu của bản thân. Số khác lại cảm thấy việc lên ngân sách giống như “thiết quân luật” cho việc tiêu tiền nên muốn tránh.

Để vượt qua những yếu tố này, bạn nên dành thời gian nghiên cứu sâu về tài chính để hiểu được bản chất của tiền bạc và:

  • Vẽ được bức tranh tài chính cá nhân để hiểu rõ mục đích kiếm tiền là gì?
  • Từ đó, bạn sẽ biết cách đặt mục tiêu tài chính phù hợp để đạt được mục đích đó
  • Cuối cùng, khi đã có mục tiêu cụ thể, bạn sẽ hiểu rõ lý do tại sao phải tiết kiệm và lên kế hoạch quản lý tài chính cho phù hợp

Thay vì chỉ coi tiền bạc là một phần của cuộc sống phải tránh né hoặc cảm thấy xấu hổ về nó, bạn có thể thay đổi góc nhìn xem tiền như một phương tiện để bạn đạt được mục tiêu và tạo ra sự tự do cho bản thân.

>> Xem thêm: O6 cách thu hút tiền bạc trong năm 2024 

Việc lên kế hoạch tài chính có thể là một thách thức, nhưng đó cũng là bước quan trọng để đảm bảo một tương lai tài chính ổn định và thịnh vượng. Bằng cách đối mặt với những rào cản về tiền bạc, Ngọc tin bạn sẽ sớm có được sự bình an về tài chính và nâng cấp được chất lượng cuộc sống.

Hy vọng với bài viết trên, bạn có thể hiểu sâu hơn lý do tại sao mình thường “ngại” lên kế hoạch tài chính và có những phương pháp riêng cho việc này nhé! Nếu bạn còn bất kỳ thắc mắc nào, thì đừng ngần ngại nhắn tin để Ngọc hỗ trợ bạn nha.

Leave a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Scroll to Top